Brontekst bekijken van Heel sterk eerstegraads denken

<languages/>
[[File:Zwaar eerste-graads denken.png|200px|miniatuur|<translate><!--T:1--> Heel sterk eerstegraads denken</translate>]]
<translate>

== Heel sterk eerstegraads denken == <!--T:2-->

<!--T:3-->
Om gebeurtenissen te relativeren heb je context nodig.  
Wie dat vermogen mist, blijft vaak vastzitten in zijn eerste gedachte of overtuiging.  
Dat noemen we '''heel sterk eerstegraads denken'''.  

<!--T:4-->
Het is een continuüm: van rigide overtuigingen, over dwanggedachten, naar psychotische belevingen en uiteindelijk schizofrenie.

== Rigiditeit en vaste overtuigingen == <!--T:5-->

<!--T:6-->
Bij heel sterk eerstegraads denken wordt de eerste interpretatie steeds opnieuw bevestigd.  
Voorbeelden:
* Iemand die in zijn jeugd heeft geleerd dat “vrouwen niet te vertrouwen zijn”, gaat later elk probleem in relaties als bewijs zien voor dat idee.  
* In extreme vorm leidt dit tot bewegingen als de ''incels'': mannen die teleurstellingen in relaties herinterpreteren als bewijs dat alle vrouwen slecht of manipulatief zijn.  
* Religieuze overtuigingen kunnen ook op die manier rigide worden: “wij hebben de waarheid, de rest van de wereld niet.” Elk conflict met niet-gelovigen wordt zo een bevestiging van het gelijk.

== Van rigiditeit naar dwanggedachten == <!--T:7-->

<!--T:8-->
Als de rigiditeit sterker wordt, ontstaan dwanggedachten.  
Voorbeelden:
* Overtuigd zijn dat je tijdens een jongerenweekend iemand zou aanzetten om zijn vingers in een stopcontact te steken, waardoor je helemaal niet meer durft te gaan.  
* Overtuigd zijn dat een collega fraudeert; elk klein detail lijkt dat vermoeden te bevestigen.  
* Overtuigd zijn dat je partner vreemdgaat.  
* Overtuigd zijn dat je een ernstige ziekte hebt (hypochondrie).  
* Overtuigd zijn dat je te zwaar bent, wat kan leiden tot anorexia.  
* Smetvrees en obsessief dwangmatig gedrag (OCD).

== Naar psychose en schizofrenie == <!--T:9-->

<!--T:10-->
Wanneer de dwang te sterk wordt, kan de werkelijkheid zelf gaan vervormen.  
* Zintuigen zijn grotendeels contextafhankelijk. Wanneer dat systeem verstoord raakt, kunnen geluiden, beelden of geuren verkeerd geïnterpreteerd worden.  
* In het begin beseft iemand soms nog dat dit niet echt is.  
* Gaandeweg vervaagt dat onderscheid.  
* Wanneer de vervorming permanent wordt, spreken we van schizofrenie.  

== Samenvatting == <!--T:11-->

<!--T:12-->
Heel sterk eerstegraads denken kan dus leiden tot een glijdende schaal:  
van rigide overtuigingen → naar dwanggedachten → naar psychose → en uiteindelijk schizofrenie.  

<!--T:13-->
De gemeenschappelijke factor is het ontbreken van contextgevoeligheid, waardoor iemand steeds verder vastloopt in een eenzijdige interpretatie van de werkelijkheid.

</translate>