Het denkspiegel-effect
<translate>
Het denkspiegel-effect
Definitie
Het denkspiegel-effect is de neiging van mensen om ervan uit te gaan dat anderen op dezelfde manier denken als zijzelf. Het gaat hier niet over de inhoud van het denken (wat iemand denkt), maar over de stijl of structuur van het denken (hoe iemand denkt). Dit maakt het een nieuw en onderscheidend concept binnen de studie van cognitie en communicatie.
Het verschil met bestaande theorieën
Er bestaan al begrippen die lijken op dit effect, zoals het false consensus effect – de veronderstelling dat anderen onze overtuigingen of meningen delen. Maar het denkspiegel-effect gaat een stap verder: het gaat niet over overtuigingen, maar over de manier waarop ons brein informatie verwerkt. Een laag-contextueel denker verwacht dat de ander ook lineair en letterlijk denkt, terwijl een hoog-contextueel denker ervan uitgaat dat iedereen impliciet verbanden en nuances oppikt.
Intermezzo
Iedereen heeft aanvankelijk de neiging te denken dat de ander denkt zoals hijzelf.
- Iemand die hoog-contextueel denkt, gaat ervan uit dat ook anderen zo denken.
- Iemand die laag-contextueel denkt, maakt dezelfde fout in zijn eigen richting.
Dit verklaart waarom het denkspiegel-effect de bron is van veel relationele misverstanden, zowel in gezinnen als op de werkvloer.
In het kader van transactioneel handelen: Omdat een transactioneel denker verwacht dat iedereen zo denkt, gelooft hij vaak dat ook de hele maatschappij op die manier werkt. Bij een samenkomst van bedrijfsleiders bijvoorbeeld, sluit die denkstijl dan ook vaak naadloos aan.
Voorbeeld
De beroemde uitspraak van René Descartes: Je pense, donc je suis (ik denk, dus ik ben), kunnen we uitbreiden tot: Tu penses, mais tu ne penses pas comme moi. Met andere woorden: jij denkt ook, maar niet op dezelfde manier als ik.
Gevolgen
Het denkspiegel-effect kan leiden tot:
- misverstanden in communicatie
- frustraties in relaties
- verkeerde inschattingen in zorg of hulpverlening
- overschatting of onderschatting van anderen
Innovatief karakter
Het denkspiegel-effect biedt een nieuw denkkader om menselijke interacties te begrijpen. Waar veel bestaande theorieën focussen op wat mensen denken, legt dit concept de nadruk op hoe ze denken – en hoe verschillend die denkstijlen kunnen zijn.
Verder
Zie ook Het spectrum van contextgevoeligheid voor de variatie in denkstijlen, en Overdiagnose en context voor de gevolgen in de psychiatrie. </translate>