Intense World Theory en laag-contextueel denken: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 57: | Regel 57: | ||
== Implicaties voor begeleiding == | == Implicaties voor begeleiding == | ||
* Overprikkeling vraagt zowel '''sensorische rust''' als '''contextuele duiding'''. | * [[Special:MyLanguage/Overprikkeling|Overprikkeling]] vraagt zowel '''sensorische rust''' als '''contextuele duiding'''. | ||
* Structuur, voorspelbaarheid en uitleg van “waarom iets gebeurt” helpen om overbelasting te verminderen. | * Structuur, voorspelbaarheid en uitleg van “waarom iets gebeurt” helpen om overbelasting te verminderen. | ||
* Begeleiding mag zich dus niet beperken tot prikkelreductie, maar moet ook werken aan '''contextverrijking''' — het leren herkennen van samenhang, volgorde en bedoeling. | * [[Special:MyLanguage/Begeleiding en behandeling|Begeleiding]] mag zich dus niet beperken tot prikkelreductie, maar moet ook werken aan '''contextverrijking''' — het leren herkennen van samenhang, volgorde en bedoeling. | ||
== Referenties == | == Referenties == | ||
<references/> | <references/> | ||
Huidige versie van 19 okt 2025 15:58
Intense World Theory en laag-contextueel denken
De Intense World Theory (IWT) [1] werd ontwikkeld door Henry en Kamila Markram (2010) als alternatief verklaringsmodel voor autisme. Volgens deze theorie is het brein van mensen met autisme niet minder gevoelig, maar juist hypergevoelig voor prikkels en emoties. Het kernidee: de wereld wordt als te intens ervaren.
Kernpunten van de Intense World Theory
- Lokale netwerken in de hersenschors en amygdala zijn hyperactief en hyperplastisch.
- Hierdoor worden zintuiglijke prikkels, emoties en herinneringen intensiever verwerkt.
- De persoon neemt meer details waar, met meer emotionele lading.
- Overprikkeling leidt tot vermijding, rigiditeit en soms sociale terugtrekking.
- Autisme is dus geen tekort aan empathie, maar eerder een overmaat aan perceptie en affect.
Laag-contextueel denken
Binnen het kader van Context Thinking ligt de focus niet op overactiviteit van hersencircuits, maar op het verminderde vermogen om context te integreren[2].
- Informatie wordt letterlijk en fragmentarisch verwerkt.
- De context die betekenis, volgorde en nuance toevoegt, ontbreekt of wordt onderschat.
- Daardoor wordt elk detail even belangrijk — wat cognitieve overbelasting veroorzaakt.
- Overprikkeling ontstaat dus niet door “te veel input”, maar door het gebrek aan filtering via context.
Overeenkomsten tussen beide theorieën
| Aspect | Intense World Theory | Laag-contextueel denken |
|---|---|---|
| Overprikkeling | Hyperactiviteit van lokale netwerken veroorzaakt overgevoeligheid voor prikkels. | Gebrek aan contextuele filtering maakt dat alles even “hard” binnenkomt. |
| Focus op details | Hyperperceptie op micro-niveau → sterke aandacht voor details. | Verlies van globaal kader → detailgerichtheid domineert. |
| Sociaal terugtrekgedrag | Bescherming tegen overweldigende wereld. | Moeite met impliciete sociale context → misverstanden en stress. |
| Emotionele intensiteit | Overactieve amygdala → sterke affectieve respons. | Gebrek aan regulatie via context → emoties moeilijk te plaatsen of te voorspellen. |
Verschillen in verklaringsniveau
| Intense World Theory | Laag-contextueel denken | |
|---|---|---|
| Niveau van verklaring | Neurobiologisch (microcircuitniveau). | Cognitief-contextueel (informatie- en gedragsniveau). |
| Kernmechanisme | Overstimulatie en hyperplasticiteit. | Onvoldoende contextuele integratie en predictie. |
| Theoretisch kader | Neurowetenschappelijk, bottom-up. | Cognitief, top-down (voorspellend brein). |
| Interventie-focus | Verminderen van overstimulatie, prikkelarme omgeving. | Aanreiken van context, expliciete communicatie, voorspelbaarheid. |
Complementaire benadering
De twee visies hoeven elkaar niet uit te sluiten. De Intense World Theory beschrijft wat er op neurobiologisch niveau gebeurt: een brein dat te veel informatie verwerkt. Het laag-contextuele denken beschrijft hoe dat zich cognitief en sociaal vertaalt: een brein dat moeite heeft om betekenis te geven aan die overvloed.
Samen bieden ze een gelaagd model:
- De IWT verklaart het waarom van overprikkeling.
- Het contextdenken verklaart het hoe van de cognitieve en relationele gevolgen.
Implicaties voor begeleiding
- Overprikkeling vraagt zowel sensorische rust als contextuele duiding.
- Structuur, voorspelbaarheid en uitleg van “waarom iets gebeurt” helpen om overbelasting te verminderen.
- Begeleiding mag zich dus niet beperken tot prikkelreductie, maar moet ook werken aan contextverrijking — het leren herkennen van samenhang, volgorde en bedoeling.
Referenties
- ↑ Markram, H., & Markram, K. (2010). The Intense World Theory – A unifying theory of the neurobiology of autism. Frontiers in Human Neuroscience, 4, 224.
- ↑ Vermeulen, P. (2015). Autisme als contextblindheid. Autisme Centraal, Gent.