Autisme: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Deze versie gemarkeerd voor vertaling |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
<languages/> | <languages/> | ||
<translate> | <translate> | ||
<!--T:1--> | |||
De term '''contextblindheid''' werd oorspronkelijk ontwikkeld om het kernprobleem van autisme te beschrijven (Peter Vermeulen, 2011). | De term '''contextblindheid''' werd oorspronkelijk ontwikkeld om het kernprobleem van autisme te beschrijven (Peter Vermeulen, 2011). | ||
Autistische personen hebben vaak moeite om contextinformatie te gebruiken bij het interpreteren van signalen en gebeurtenissen. | Autistische personen hebben vaak moeite om contextinformatie te gebruiken bij het interpreteren van signalen en gebeurtenissen. | ||
== Autisme in de DSM == | == Autisme in de DSM == <!--T:2--> | ||
<!--T:3--> | |||
In de DSM-5 wordt autisme omschreven als een stoornis met: | In de DSM-5 wordt autisme omschreven als een stoornis met: | ||
* beperkingen in sociale communicatie en interactie | * beperkingen in sociale communicatie en interactie | ||
* beperkte, repetitieve gedragingen of interesses | * beperkte, repetitieve gedragingen of interesses | ||
<!--T:4--> | |||
Belangrijk om te benadrukken: de DSM is een classificatiesysteem, geen verklarend model. | Belangrijk om te benadrukken: de DSM is een classificatiesysteem, geen verklarend model. | ||
Het label ''autisme'' beschrijft enkel een cluster van gedragingen en ervaringen, maar vertelt niets over de unieke persoon. | Het label ''autisme'' beschrijft enkel een cluster van gedragingen en ervaringen, maar vertelt niets over de unieke persoon. | ||
<!--T:5--> | |||
Een bekende uitspraak vat dit goed samen: | Een bekende uitspraak vat dit goed samen: | ||
''Ken je één persoon met autisme, dan ken je één persoon met autisme.''</translate> | ''Ken je één persoon met autisme, dan ken je één persoon met autisme.''</translate> | ||
<div style="border:1px solid #ccc; background-color:#f9f9f9; padding:8px; margin:10px 0;"><translate> | <div style="border:1px solid #ccc; background-color:#f9f9f9; padding:8px; margin:10px 0;"><translate> | ||
<!--T:6--> | |||
'''Nota:''' In de literatuur en populaire beeldvorming worden vaak “typische” eigenschappen van autisme genoemd, zoals eerlijkheid of rechtlijnigheid. | '''Nota:''' In de literatuur en populaire beeldvorming worden vaak “typische” eigenschappen van autisme genoemd, zoals eerlijkheid of rechtlijnigheid. | ||
Hoewel dit soms klopt, is het geen algemene regel. Ook mensen met autisme kunnen bijvoorbeeld liegen — vaak als copingmechanisme om hun contextblindheid te compenseren. | Hoewel dit soms klopt, is het geen algemene regel. Ook mensen met autisme kunnen bijvoorbeeld liegen — vaak als copingmechanisme om hun contextblindheid te compenseren. | ||
<!--T:7--> | |||
Dit illustreert een bredere kritiek op de DSM-classificaties: ze creëren typetjes en clusters, maar vangen de complexiteit en uniciteit van de persoon niet. | Dit illustreert een bredere kritiek op de DSM-classificaties: ze creëren typetjes en clusters, maar vangen de complexiteit en uniciteit van de persoon niet. | ||
</translate></div><translate> | </translate></div><translate> | ||
== Herkadering vanuit contextdenken == | == Herkadering vanuit contextdenken == <!--T:8--> | ||
<!--T:9--> | |||
Binnen dit project zien we autisme niet louter als een stoornis, maar als een variant in denkstijl: | Binnen dit project zien we autisme niet louter als een stoornis, maar als een variant in denkstijl: | ||
* lage contextgevoeligheid (sterk detailgericht, moeite met samenhang en impliciete signalen) | * lage contextgevoeligheid (sterk detailgericht, moeite met samenhang en impliciete signalen) | ||
| Regel 29: | Regel 36: | ||
* kwetsbaarheden in relaties, flexibiliteit en basisvertrouwen | * kwetsbaarheden in relaties, flexibiliteit en basisvertrouwen | ||
== Voorbeelden van contextblindheid in autisme == | == Voorbeelden van contextblindheid in autisme == <!--T:10--> | ||
<!--T:11--> | |||
* Letterlijke interpretatie van taal (“de trein heeft vertraging” → kijken naar het voertuig i.p.v. het uurrooster). | * Letterlijke interpretatie van taal (“de trein heeft vertraging” → kijken naar het voertuig i.p.v. het uurrooster). | ||
* Moeite om emoties van anderen te kaderen zonder expliciete uitleg. | * Moeite om emoties van anderen te kaderen zonder expliciete uitleg. | ||
* [[Special:MyLanguage/Overprikkeling|Overprikkeling]] door lawaai of sociale druk, omdat filteren van irrelevante prikkels moeilijk is. | * [[Special:MyLanguage/Overprikkeling|Overprikkeling]] door lawaai of sociale druk, omdat filteren van irrelevante prikkels moeilijk is. | ||
== Spectrum en overlap == | == Spectrum en overlap == <!--T:12--> | ||
<!--T:13--> | |||
Autisme vertoont overlap met andere contextgebonden kwetsbaarheden: | Autisme vertoont overlap met andere contextgebonden kwetsbaarheden: | ||
* [[Special:MyLanguage/Persoonlijkheidsstoornissen|persoonlijkheidsstoornissen]] (rigiditeit, basisvertrouwen) | * [[Special:MyLanguage/Persoonlijkheidsstoornissen|persoonlijkheidsstoornissen]] (rigiditeit, basisvertrouwen) | ||
| Regel 42: | Regel 51: | ||
* [[Special:MyLanguage/Burn-out en depressie|depressie en burn-out]] (door voortdurende overcompensatie in een complexe wereld) | * [[Special:MyLanguage/Burn-out en depressie|depressie en burn-out]] (door voortdurende overcompensatie in een complexe wereld) | ||
== Conclusie == | == Conclusie == <!--T:14--> | ||
<!--T:15--> | |||
Autisme kan begrepen worden als een extreme vorm van laag-contextueel denken. | Autisme kan begrepen worden als een extreme vorm van laag-contextueel denken. | ||
Het classificeren als “stoornis” helpt in de zorgpraktijk, maar mag niet verward worden met een verklaring of met de persoon zelf. | Het classificeren als “stoornis” helpt in de zorgpraktijk, maar mag niet verward worden met een verklaring of met de persoon zelf. | ||
Elke persoon met autisme is uniek, met eigen sterktes, kwetsbaarheden en manieren om met context om te gaan. | Elke persoon met autisme is uniek, met eigen sterktes, kwetsbaarheden en manieren om met context om te gaan. | ||
</translate> | </translate> | ||