Obsessieve-compulsieve stoornis (OCD): verschil tussen versies
Nieuwe pagina aangemaakt met '<translate> == Definitie == De '''obsessieve-compulsieve stoornis (OCD)''' is een psychische stoornis die gekenmerkt wordt door: * terugkerende, hardnekkige gedachten (obsessies), én/of * herhalende gedragingen of mentale handelingen (compulsies) die worden uitgevoerd om angst of spanning te verminderen. Volgens de DSM is OCD een classificatie die gebaseerd is op symptomen. Het beschrijft dus ''wat'' iemand ervaart, maar verklaart niet ''waarom''. OCD k…' |
Deze versie gemarkeerd voor vertaling |
||
| (3 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
<languages/> | |||
<translate> | <translate> | ||
== Definitie == | |||
== Definitie == <!--T:1--> | |||
<!--T:2--> | |||
De '''obsessieve-compulsieve stoornis (OCD)''' is een psychische stoornis die gekenmerkt wordt door: | De '''obsessieve-compulsieve stoornis (OCD)''' is een psychische stoornis die gekenmerkt wordt door: | ||
* terugkerende, hardnekkige gedachten (obsessies), én/of | * terugkerende, hardnekkige gedachten (obsessies), én/of | ||
* herhalende gedragingen of mentale handelingen (compulsies) die worden uitgevoerd om angst of spanning te verminderen. | * herhalende gedragingen of mentale handelingen (compulsies) die worden uitgevoerd om angst of spanning te verminderen. | ||
<!--T:3--> | |||
Volgens de DSM is OCD een classificatie die gebaseerd is op symptomen. Het beschrijft dus ''wat'' iemand ervaart, maar verklaart niet ''waarom''. | Volgens de DSM is OCD een classificatie die gebaseerd is op symptomen. Het beschrijft dus ''wat'' iemand ervaart, maar verklaart niet ''waarom''. | ||
<!--T:4--> | |||
OCD kan sterk variëren in ernst. Bij sommigen neemt het veel tijd in beslag en belemmert het het dagelijks functioneren; bij anderen zijn de symptomen milder en beter beheersbaar. | OCD kan sterk variëren in ernst. Bij sommigen neemt het veel tijd in beslag en belemmert het het dagelijks functioneren; bij anderen zijn de symptomen milder en beter beheersbaar. | ||
== Contextdenken en OCD == | == Contextdenken en OCD == <!--T:5--> | ||
OCD kan vanuit contextdenken begrepen worden als een vorm van extreem eerstegraads denken: | |||
<!--T:6--> | |||
OCD kan vanuit contextdenken begrepen worden als een vorm van [[Special:MyLanguage/Heel sterk eerstegraads denken|extreem eerstegraads denken]]: | |||
* Bij gebrek aan contextrelativering blijven gedachten letterlijk en absoluut. | * Bij gebrek aan contextrelativering blijven gedachten letterlijk en absoluut. | ||
* Zonder de mogelijkheid om nuance of alternatieve verklaringen mee te nemen, kunnen bepaalde overtuigingen vastlopen. | * Zonder de mogelijkheid om nuance of alternatieve verklaringen mee te nemen, kunnen bepaalde overtuigingen vastlopen. | ||
* Compulsief gedrag is dan een poging om controle en voorspelbaarheid te herstellen. | * Compulsief gedrag is dan een poging om controle en voorspelbaarheid te herstellen. | ||
== Voorbeelden == | == Voorbeelden == <!--T:7--> | ||
<!--T:8--> | |||
* Angst voor besmetting → eindeloos handen wassen (smetvrees). | * Angst voor besmetting → eindeloos handen wassen (smetvrees). | ||
* Vrees om een fout te maken → telkens opnieuw controleren (bv. gasfornuis of deur). | * Vrees om een fout te maken → telkens opnieuw controleren (bv. gasfornuis of deur). | ||
| Regel 21: | Regel 31: | ||
* Hypochondrie: overtuigd zijn een ziekte te hebben, elk signaal wordt als bevestiging gezien; dokters tot kwakzalvers consulteren om het 'onder controle te houden'. | * Hypochondrie: overtuigd zijn een ziekte te hebben, elk signaal wordt als bevestiging gezien; dokters tot kwakzalvers consulteren om het 'onder controle te houden'. | ||
== Obsessies versus compulsies == <!--T:9--> | |||
<!--T:10--> | |||
* '''Obsessies''' zijn hardnekkige gedachten, beelden of impulsen die angst of spanning oproepen. | * '''Obsessies''' zijn hardnekkige gedachten, beelden of impulsen die angst of spanning oproepen. | ||
* '''Compulsies''' zijn de gedragingen of mentale handelingen die iemand uitvoert om de angst van de obsessies te neutraliseren of te verminderen.<br>Maar: door deze compulsies uit te voeren, worden de obsessies juist in stand gehouden of bevestigd. Dit creëert een vicieuze cirkel waarin de dwanggedachten telkens versterkt terugkomen. | * '''Compulsies''' zijn de gedragingen of mentale handelingen die iemand uitvoert om de angst van de obsessies te neutraliseren of te verminderen.<br>Maar: door deze compulsies uit te voeren, worden de obsessies juist in stand gehouden of bevestigd. Dit creëert een vicieuze cirkel waarin de dwanggedachten telkens versterkt terugkomen. | ||
== Verspreiding == | == Verspreiding == <!--T:11--> | ||
<!--T:12--> | |||
OCD treft naar schatting 1 tot 2% van de bevolking wereldwijd. | OCD treft naar schatting 1 tot 2% van de bevolking wereldwijd. | ||
De stoornis komt vaak voor samen met andere aandoeningen, zoals depressie, angststoornissen en autisme. | De stoornis komt vaak voor samen met andere aandoeningen, zoals depressie, angststoornissen en autisme. | ||
De eerste symptomen ontstaan meestal in de adolescentie of vroege volwassenheid. | De eerste symptomen ontstaan meestal in de adolescentie of vroege volwassenheid. | ||
== Copingstrategieën == | == Copingstrategieën == <!--T:13--> | ||
<!--T:14--> | |||
* Structuur en voorspelbaarheid aanbrengen. | * Structuur en voorspelbaarheid aanbrengen. | ||
* Actieve bezigheden die piekeren onderbreken. | * Actieve bezigheden die piekeren onderbreken. | ||
| Regel 37: | Regel 53: | ||
* Contextualiseren leren: helpen om gedachten in perspectief te plaatsen. | * Contextualiseren leren: helpen om gedachten in perspectief te plaatsen. | ||
== Zie ook == | == Zie ook == <!--T:15--> | ||
* [[Heel sterk eerstegraads denken]] | |||
* [[Persoonlijkheidsstoornissen]] | <!--T:16--> | ||
* [[Overprikkeling]] | * [[Special:MyLanguage/Heel sterk eerstegraads denken|Heel sterk eerstegraads denken]] | ||
* [[Special:MyLanguage/Persoonlijkheidsstoornissen|Persoonlijkheidsstoornissen]] | |||
* [[Special:MyLanguage/Overprikkeling|Overprikkeling]] | |||
</translate> | </translate> | ||
Huidige versie van 23 sep 2025 11:11
Definitie
De obsessieve-compulsieve stoornis (OCD) is een psychische stoornis die gekenmerkt wordt door:
- terugkerende, hardnekkige gedachten (obsessies), én/of
- herhalende gedragingen of mentale handelingen (compulsies) die worden uitgevoerd om angst of spanning te verminderen.
Volgens de DSM is OCD een classificatie die gebaseerd is op symptomen. Het beschrijft dus wat iemand ervaart, maar verklaart niet waarom.
OCD kan sterk variëren in ernst. Bij sommigen neemt het veel tijd in beslag en belemmert het het dagelijks functioneren; bij anderen zijn de symptomen milder en beter beheersbaar.
Contextdenken en OCD
OCD kan vanuit contextdenken begrepen worden als een vorm van extreem eerstegraads denken:
- Bij gebrek aan contextrelativering blijven gedachten letterlijk en absoluut.
- Zonder de mogelijkheid om nuance of alternatieve verklaringen mee te nemen, kunnen bepaalde overtuigingen vastlopen.
- Compulsief gedrag is dan een poging om controle en voorspelbaarheid te herstellen.
Voorbeelden
- Angst voor besmetting → eindeloos handen wassen (smetvrees).
- Vrees om een fout te maken → telkens opnieuw controleren (bv. gasfornuis of deur).
- Hardnekkige overtuiging dat de partner vreemdgaat → steeds controleren of bevestiging zoeken.
- Hypochondrie: overtuigd zijn een ziekte te hebben, elk signaal wordt als bevestiging gezien; dokters tot kwakzalvers consulteren om het 'onder controle te houden'.
Obsessies versus compulsies
- Obsessies zijn hardnekkige gedachten, beelden of impulsen die angst of spanning oproepen.
- Compulsies zijn de gedragingen of mentale handelingen die iemand uitvoert om de angst van de obsessies te neutraliseren of te verminderen.
Maar: door deze compulsies uit te voeren, worden de obsessies juist in stand gehouden of bevestigd. Dit creëert een vicieuze cirkel waarin de dwanggedachten telkens versterkt terugkomen.
Verspreiding
OCD treft naar schatting 1 tot 2% van de bevolking wereldwijd. De stoornis komt vaak voor samen met andere aandoeningen, zoals depressie, angststoornissen en autisme. De eerste symptomen ontstaan meestal in de adolescentie of vroege volwassenheid.
Copingstrategieën
- Structuur en voorspelbaarheid aanbrengen.
- Actieve bezigheden die piekeren onderbreken.
- Cognitieve gedragstherapie (CGT), vaak in de vorm van exposure en responspreventie (ERP).
- Medicatie: SSRI’s, soms antipsychotica bij ernstige vormen.
- Contextualiseren leren: helpen om gedachten in perspectief te plaatsen.