Context en DSM: verschil tussen versies
Deze versie gemarkeerd voor vertaling |
|||
| (2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
< | <languages/> | ||
<div style="border: 1px solid #aaa; | <div style="border: 1px solid #aaa; | ||
background-color: #f9f9f9; | background-color: #f9f9f9; | ||
| Regel 9: | Regel 9: | ||
font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif; | font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif; | ||
font-style: italic;"> | font-style: italic;"> | ||
<translate><!--T:1--> | |||
“De genetica van psychisch lijden is de genetica van het mens-zijn, | “De genetica van psychisch lijden is de genetica van het mens-zijn, | ||
en dan in het bijzonder onze capaciteit om met gevoel te reageren op de omgeving.” | en dan in het bijzonder onze capaciteit om met gevoel te reageren op de omgeving.”</translate> | ||
<br> | <br> | ||
<small>— Jim van Os</small> | <small>— Jim van Os</small> | ||
</div> | </div> | ||
== Wat is DSM? == | |||
<translate>== Wat is DSM? == <!--T:2--> | |||
<!--T:3--> | |||
De '''DSM''' staat voor ''Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders''. | De '''DSM''' staat voor ''Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders''. | ||
Het is een classificatiesysteem dat in de psychiatrie gebruikt wordt om psychische stoornissen te beschrijven. | Het is een classificatiesysteem dat in de psychiatrie gebruikt wordt om psychische stoornissen te beschrijven. | ||
Zie ook het Wikipedia-artikel: [https://nl.wikipedia.org/wiki/Diagnostic_and_Statistical_Manual_of_Mental_Disorders Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders]. | <!--T:4--> | ||
Zie ook het Wikipedia-artikel: [https://nl.wikipedia.org/wiki/Diagnostic_and_Statistical_Manual_of_Mental_Disorders Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders].</translate> | |||
<translate>== Oorsprong == <!--T:5--> | |||
<!--T:6--> | |||
De DSM vindt zijn oorsprong in het Amerikaanse leger en de statistiek. | De DSM vindt zijn oorsprong in het Amerikaanse leger en de statistiek. | ||
Men had nood aan betrouwbare en uniforme diagnostiek om soldaten te screenen en behandelen. | Men had nood aan betrouwbare en uniforme diagnostiek om soldaten te screenen en behandelen.</translate> | ||
== Beschrijvend, niet verklarend == | <translate>== Beschrijvend, niet verklarend == <!--T:7--> | ||
<!--T:8--> | |||
De DSM is een '''beschrijvend model''': | De DSM is een '''beschrijvend model''': | ||
* het noteert wat iemand ervaart (symptomen), | * het noteert wat iemand ervaart (symptomen), | ||
* maar verklaart niet waarom iemand die klachten heeft. | * maar verklaart niet waarom iemand die klachten heeft. | ||
<!--T:9--> | |||
Een “diagnose” zoals appendicitis is verklarend en duidelijk. | Een “diagnose” zoals appendicitis is verklarend en duidelijk. | ||
Een DSM-classificatie is daarentegen een tentatieve indeling van symptomen. | Een DSM-classificatie is daarentegen een tentatieve indeling van symptomen. | ||
{{Casus|Een patiënt meldt zich met: | </translate> | ||
{{Casus|<translate><!--T:10--> | |||
Een patiënt meldt zich met: | |||
* twee weken lang somberheid | * twee weken lang somberheid | ||
* vermoeidheid | * vermoeidheid | ||
| Regel 39: | Regel 51: | ||
* gevoel van waardeloosheid | * gevoel van waardeloosheid | ||
<!--T:11--> | |||
Volgens de DSM-5 voldoet dit aan de criteria voor een ''depressieve stoornis'' | Volgens de DSM-5 voldoet dit aan de criteria voor een ''depressieve stoornis'' | ||
([https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK519712/table/ch3.t5 DSM-5 criteria, NCBI]). | ([https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK519712/table/ch3.t5 DSM-5 criteria, NCBI]). | ||
<!--T:12--> | |||
De classificatie beschrijft hiermee de symptomen, maar zegt niets over de oorzaak. | De classificatie beschrijft hiermee de symptomen, maar zegt niets over de oorzaak. | ||
<!--T:13--> | |||
De achterliggende reden kan heel verschillend zijn: | De achterliggende reden kan heel verschillend zijn: | ||
* verlies van werk | * verlies van werk | ||
| Regel 50: | Regel 65: | ||
* contextblindheid of moeite met complex denken | * contextblindheid of moeite met complex denken | ||
Het label ''depressie'' is dus een beschrijving, geen verklaring.}} | <!--T:14--> | ||
Het label ''depressie'' is dus een beschrijving, geen verklaring.</translate>}} | |||
<translate> | |||
== Doel van de DSM == <!--T:15--> | |||
<!--T:16--> | |||
Volgens psychiater Jim van Os: | Volgens psychiater Jim van Os: | ||
* Er was een wildgroei aan diagnoses in de psychiatrie. | * Er was een wildgroei aan diagnoses in de psychiatrie. | ||
| Regel 58: | Regel 77: | ||
* Dit was ook noodzakelijk om een gevalideerde terugbetaling mogelijk te maken door de gezondheidsverzekering. | * Dit was ook noodzakelijk om een gevalideerde terugbetaling mogelijk te maken door de gezondheidsverzekering. | ||
== Wat is het niet? == | == Wat is het niet? == <!--T:17--> | ||
<!--T:18--> | |||
De DSM is geen wetenschappelijk bewijs dat deze entiteiten werkelijk bestaan. | De DSM is geen wetenschappelijk bewijs dat deze entiteiten werkelijk bestaan. | ||
Soms wordt geprobeerd om dit achteraf te “bewijzen” met hersenonderzoek of biomarkers, maar dat is een vorm van ''reverse engineering''. | Soms wordt geprobeerd om dit achteraf te “bewijzen” met hersenonderzoek of biomarkers, maar dat is een vorm van ''reverse engineering''. | ||
Na 50 jaar onderzoek is er geen sluitend bewijs gevonden dat de DSM-classificaties echte ziekten zijn zoals in de somatische geneeskunde. | Na 50 jaar onderzoek is er geen sluitend bewijs gevonden dat de DSM-classificaties echte ziekten zijn zoals in de somatische geneeskunde. | ||
== Wat zegt de genetica? == | == Wat zegt de genetica? == <!--T:19--> | ||
<!--T:20--> | |||
Het enige vakgebied dat inzichten opleverde is de genetica. | Het enige vakgebied dat inzichten opleverde is de genetica. | ||
Daaruit blijkt dat ieder mens duizenden genetische varianten heeft die betrokken zijn bij psychisch lijden. | Daaruit blijkt dat ieder mens duizenden genetische varianten heeft die betrokken zijn bij psychisch lijden. | ||
| Regel 69: | Regel 92: | ||
Conclusie: de genetica van psychisch lijden is in feite de genetica van het mens-zijn, en meer specifiek onze capaciteit om met gevoel te reageren op de omgeving. | Conclusie: de genetica van psychisch lijden is in feite de genetica van het mens-zijn, en meer specifiek onze capaciteit om met gevoel te reageren op de omgeving. | ||
== Spectrumdenken == | == Spectrumdenken == <!--T:21--> | ||
<!--T:22--> | |||
Termen als autisme, schizofrenie, depressie, borderline zijn geen ziekten op zich, maar beschrijvingen. | Termen als autisme, schizofrenie, depressie, borderline zijn geen ziekten op zich, maar beschrijvingen. | ||
Men spreekt daarom steeds vaker over een spectrum of “kenmerken van”. | Men spreekt daarom steeds vaker over een spectrum of “kenmerken van”. | ||
Dit blijkt ook bij persoonlijkheidsstoornissen: iemand kan op een bepaald moment voldoen aan de criteria van borderline, later aan die van narcisme, en vervolgens weer niet. | Dit blijkt ook bij persoonlijkheidsstoornissen: iemand kan op een bepaald moment voldoen aan de criteria van borderline, later aan die van narcisme, en vervolgens weer niet. | ||
== Verder luisteren == | == Verder luisteren == <!--T:23--> | ||
<!--T:24--> | |||
Podcast van Jim van Os over de DSM en psychische classificatie: | Podcast van Jim van Os over de DSM en psychische classificatie: | ||
[https://open.spotify.com/episode/2u57JYnDe64KBbdLhnTWHl?si=lUKQyptoQNi0cIOs0Kn4VA Beluister op Spotify] | [https://open.spotify.com/episode/2u57JYnDe64KBbdLhnTWHl?si=lUKQyptoQNi0cIOs0Kn4VA Beluister op Spotify] | ||
</translate> | </translate> | ||
Huidige versie van 22 sep 2025 15:35
“De genetica van psychisch lijden is de genetica van het mens-zijn,
en dan in het bijzonder onze capaciteit om met gevoel te reageren op de omgeving.”
— Jim van Os
Wat is DSM?
De DSM staat voor Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Het is een classificatiesysteem dat in de psychiatrie gebruikt wordt om psychische stoornissen te beschrijven.
Zie ook het Wikipedia-artikel: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders.
Oorsprong
De DSM vindt zijn oorsprong in het Amerikaanse leger en de statistiek. Men had nood aan betrouwbare en uniforme diagnostiek om soldaten te screenen en behandelen.
Beschrijvend, niet verklarend
De DSM is een beschrijvend model:
- het noteert wat iemand ervaart (symptomen),
- maar verklaart niet waarom iemand die klachten heeft.
Een “diagnose” zoals appendicitis is verklarend en duidelijk. Een DSM-classificatie is daarentegen een tentatieve indeling van symptomen.
- twee weken lang somberheid
- vermoeidheid
- verlies van interesse in activiteiten
- slaapproblemen
- gevoel van waardeloosheid
Volgens de DSM-5 voldoet dit aan de criteria voor een depressieve stoornis (DSM-5 criteria, NCBI).
De classificatie beschrijft hiermee de symptomen, maar zegt niets over de oorzaak.
De achterliggende reden kan heel verschillend zijn:
- verlies van werk
- relationele problemen
- lichamelijke ziekte
- contextblindheid of moeite met complex denken
Doel van de DSM
Volgens psychiater Jim van Os:
- Er was een wildgroei aan diagnoses in de psychiatrie.
- Er waren duidelijke criteria nodig om tot een diagnose te komen.
- Dit was ook noodzakelijk om een gevalideerde terugbetaling mogelijk te maken door de gezondheidsverzekering.
Wat is het niet?
De DSM is geen wetenschappelijk bewijs dat deze entiteiten werkelijk bestaan. Soms wordt geprobeerd om dit achteraf te “bewijzen” met hersenonderzoek of biomarkers, maar dat is een vorm van reverse engineering. Na 50 jaar onderzoek is er geen sluitend bewijs gevonden dat de DSM-classificaties echte ziekten zijn zoals in de somatische geneeskunde.
Wat zegt de genetica?
Het enige vakgebied dat inzichten opleverde is de genetica. Daaruit blijkt dat ieder mens duizenden genetische varianten heeft die betrokken zijn bij psychisch lijden. Deze varianten komen voor bij autisme, depressie, borderline, schizofrenie, bipolaire stoornis, … en zijn grotendeels overlappend (ongeveer 70%). Conclusie: de genetica van psychisch lijden is in feite de genetica van het mens-zijn, en meer specifiek onze capaciteit om met gevoel te reageren op de omgeving.
Spectrumdenken
Termen als autisme, schizofrenie, depressie, borderline zijn geen ziekten op zich, maar beschrijvingen. Men spreekt daarom steeds vaker over een spectrum of “kenmerken van”. Dit blijkt ook bij persoonlijkheidsstoornissen: iemand kan op een bepaald moment voldoen aan de criteria van borderline, later aan die van narcisme, en vervolgens weer niet.
Verder luisteren
Podcast van Jim van Os over de DSM en psychische classificatie: Beluister op Spotify